Fiziološki razlozi za primenu kalemljenja povrća

Jedan od problema u proizvodnji povrća na otvorenom polju i zaštićenom prostoru je što se ta proizvodnja po pravilu vrši na istom mestu bez adekvatnog plodoreda tj.povrće se gaji u monokulturi. Vremenom, to dovodi do intenziviranja zemljišnih patogena iz roda Fusarium sp., Vericillium sp., Rhizoctonia sp., Pythium sp., Phytophtora sp., Sclerotinia sp., koji mogu u potpunosti da unište proizvodnju. Skupi i nedovoljno efikasni hemijski preparati za dezifenkciju zemljišta, a pre svega povećana potražnja za zdrastveno bezbednom hranom kao i za povrćem proizvedenim po principima organske proizvodnje, doveli su do potrebe za razvijanjem alternativnih metoda borbe koje bi bile primenljive u proizvodnji povrća u Srbiji, s tim da su jednostavne, jeftine i potpuno bezbedne, kako po ekosistem tako i po krajnjeg konzumenta.

Gajenje povrća je povezano sa intezivnim đubrenjem i navodnjavanjem, što utiče na povećanje sadržaja soli u zemljištu. Salinitet u zemljištu ili vodi je ozbiljna pretnja poljoprivredi; neke procene govore da površine sa ovim  problemom čine oko 20% zemljišta koje se navodnjavaju. Povećana koncentracija soli u zemljištu ili različitim supstratima na kojima se povrće gaji, dovodi do različitih poremećaja u biljkama. Ovi stresni uslovi dovode do promena u morfologiji, fiziologiji i metabolizmu biljaka. Povećana zaslanjenost utiče na umanjenje rasta, usled poremećaja osmotskog i jonskog balansa. Smanjenje rasta nastaje usled biohemijskih i fizioloških razloga, uključujući izmenjeni jonski balans, vodni status, mineralnu ishranu, ponašanje stoma i fotosintetsku efikasnost. Akumulacija soli u zoni korenovog sistema izaziva poremećaj ćelijske jonske homeostaze nastankom inhibicije usvajanja makroelemenata. Zaslanjenost predstavlja i važan činilac u određivanju raspoloživosti mikroelemenata neophodnih za rast biljaka.

U cilju prevazilaženja pomenutih problema u gajenju povrća, uvode se agrotehničke mere kao što su dezinfekcija zemljišta, popravlja se struktura zemljišta, vodi se računa da đubrenje bude racionalno i da se ispoštuje plodored. No i pored svega primenjenog, očekivani rezultati neretko izostaju. Jedna od mogućnosti koja se nudila kao alternativa postojećim, bila je proizvodnja povrća putem kalemljenja.

Kalemljenje povrća ima za cilj da poboljša rast i prinos putem boljeg usvajanja hraniva i usled intezivnijeg i jačeg razvijenog korenovog sistema podloge. Povrće se putem kalemljenja može zaštititi od zemljišnih štetočina, bolesti i nematoda, od povišenih koncentracija teških metala i organskih zagađivača u zemljištu. Otpornost kalemljenih biljaka na stres zavisi od činilaca kao što su vrsta, trajanje i intezitet stresa, ali zavisi i od genotipa odnosno sorte, faze razvoja biljaka i njihove interakcije sa spoljnom sredinom.